Mitoz Bölünme Nedir? Evreleri ve Özellikleri Nelerdir?

Mitoz bölünme, Tek hücreli (Örnek; Amip) ve çok hücreli canlılarda meydana gelen bir bölünme şeklidir. Ana hücredeki kalıtım maddesi Mitoz ile miktarda yeni oluşan canlıya geçer. Yeni oluşan canlı ana canlıya bir ikizi kadar benzer. Bölünme sonucu zarar gören, yaşlanan hücrelerin yerine yenileri geçer. Canlılarda özellikle büyüme özelliğini sağlayan, canlı hücre sayısının Mitoz ile bölünerek artmasıdır. Mitoz Bölünme tek hücreli canlılarda üremeyi/çoğalmayı sağlar. Üreme için olgun bir hücre olması gereklidir. Mitoz  4 aşamadan oluşur. Bunları İPMAT olarak kollayabiliriz.

Bölünme işlemi başlamadan önce hazırlık evresi geçekleşir. İki mitoz hücre arasında gerçekleşen evreye interfaz evresi denir. Bölünmenin esas evreleri arasında interfaz evresi yer almaz. İnterfaz evresi canlının hayatsal fonksiyonlarının gerçekleştiği evredir. İnterfaz evresinde gerçekleşen yaşamsal fonksiyonlar; büyüme, beslenme ve biyokimyasal tepkimeler gerçekleşir. Bölünme için olgun hale gelen hücre mitoz bölünmenin geçek aşaması olan profaz evresine geçer.

Mitoz: İlk aşamasında gerçekleşen olaylar;

• Kromozomlar kendini eşler, kalıtsal madde miktarları iki katına çıkar. Eşlenen kromozomların her bir ipliğine kromatit denir. Kromatitler arasında ki bağı sentromerler sağlar. Kutuplarda bulunan sentroiller kendisini eşler. Hücrede temel fonksiyonlar çok hızlı bir şekilde gelişir ve olgunlaşır. (RNA, ATP, büyüme,protein senzeti)

interfaz evresi dışında çekirdek bölünmesi profaz, metafaz,anafaz, ve telofaz olmaz üzere 4 aşamadan oluşur.

İnterfaz evresinden Sonra Meydana Gelen Mitoz Bölünme Evreleri

2- Profaz Evresi;

Kromatin ipliği ilk etapta ağzı bir yapıya sahiptir. Profaz evresinde kromatin ipliği kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur, bu aşama helezon şekline benzer. Bu evrede kromozomlar belirgin hale gelir. İnterfaz evresinde eşleşen sentroiller aynı kutuplara çekilerek aralarında iğ ipliklerini oluştururlar(hayvan hücresinde). Profaz evresinin sonuna doğru çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyip kaybolmaya başlar.

 

3- Metafaz;

Bu evrede ilk olarak kromozomlar bir birine bağlanan iğ iplikleriyle birlikte kutuplara doğru çekilerek bir düzlem oluştururlar. Profaz evresinde görülmeye başlayan kromozomlar bu evrede enbelirgin halle sahiptirler. Koromozomların sentromerleri belirgin bir şekilde ikiye ayrılır ve oluşan kromatitler birbirinden ayrılır. Bu işlem tüm kromatitlerde aynı anda gerçekleşir. iğ iplikleri ile sentromerleri arasına bağlanan kromatitler zıt kutuplara doğru harekete geçerler.

4- Anafaz Evresi:

Metafaz evresinde görülen kromatitlerin kutuplara hareketi bu evrede net bir şekilde görülür. Birbirinden ayrılan kromatitler kardeş kromozom adını alırlar. Bu evrede sadece kromozomların kutuplara çekilmesi görülür bu işlem bitince anafaz evresi de son bulur.

5- Telofaz Evresi

Mitoz bölünmenin son evresi olan telofaz evresinde, profaz evresi sırasında kkaybolan çekirdekçik ve çekirdek zarıyla beraber organeller tekrardan iki hücre için oluşmaya başlar. Kutuplara çekilmiş olan kromatitler oluşan çekirdek zarının içine girerek DNA’yı oluşturur.

Çekirdek bölünme işlemi tamamlandıktan sonra hücre sitoplazma bölünmesi geçirir. Bu aşamaya Sitoplazma bölünmesi denir. Bitki ve hayvan hücresinde sitoplazma bölünmesi farklılık gösterir.

Mitoz Bölünmenin Özellikleri Nelerdir

1. En belirgin özelliği Bütün canlılarda ortak olması ve 2n kromozomlu hücrelerde görülmesi
2. Mitoz evresinin sonunda yine 2n kromozoma sahip canlı oluşur
3. Mitoz   sonunda oluşan 2 hücrede aynı DNA’ya sahip olur.
4. Mitoz  en önemli özelliği ise canlının doğumundan ölümüne kadar sürmesidir.
5. Mitoz  sonucu oluşan hücrenin kromozom sayısı yine 2n olarak kalır
6. Mitoz  çok hücreli canlılarda ise büyümeyi ve gelişmeyi sağlarken, tek hücreli canlılarda çoğalmayısağlar
7. Mitoz’da kalıtsal özellikler değişmez
8. Mitoz iki aşamadan oluşur. 1- Çekirdek,2- sitoplazma bölünmesi
9. Mitoz bölünme başlamadan önce interfaz evresi görülür

Bitki ve hayvan hücrelerindeki mitoz bölünme farkları nelerdir?

• Hayvan hücresinde mitoz bölünme sırasında hücreler yardımıyla sentrozom eşleşmesi gerçekleşir ve iğ iplikleri oluşturulur, bitki hücrelerinde sentrozom olmadığından iğ iplikleri sitoplazmada bulunan proteinler tarafından sentezlenir ve sentrozom eşleşmesi olmaz.
• Hayrav hücresinde bölünme sırasında, hücre zarı dıştan içe doğru boğumlanır, bitki hücresinde bulunan çeper nedeniyle oluşan selülozdan üretilmiş hücre plağı kenarlara doğru genişler ve böylece hücreyi böler. kısaca hücre zarı boğumlanmaz. 

Hayvan Hücresinde Mitoz Bölünme

Bitki Hücresinde Mitoz Bölünme

mitoZ, profaz evresi özellikleri, evreden once ve sonra gerceklesen evreler, mitoz bölünme 1 evre, mitoz bolunme esnasına gerceklesen olaylar