Tiroid ve Guatr Nedir ? Belirtileri ve Tedavileri
Tiroid (tiroit) halk arasında bir hastalık olarak bilinir fakat tiroid bir hastalık değildir. Tiroid her insanda bulunan boynun hemen önünde bulunan kelebek şeklinde hormon üreten bezdir. Vücut için “tiroksin” hormonu üretir ve bu hormon vücut için hayati öneme sahip olmakla beraber kişinin hayatı boyunca gerekli olan bir hormondur.
Tiroksin Hormonu ; Genel olarak tiroksin hormonunun vücut için önemine bakacak olursak
- Vücutta ısı üretimini arttırır.
- Büyüme hormonudur.
- Protein – Yağ – Karbonhidrat metabolizma (yapım , yıkım ve onarım ) hızını düzenler.
- Doğumdan sonra az salgılanması durumunda cücelik veya zeka geriliği görülebilir.
- Yetişkinlerde az salgılanması durumlarında beden uyuşukluğu görülebilir.
- Fazla salgılanırsa metabolizmayı hızlandırır.
- Kan basıncı artar
- Kan dolaşımı hızlanır
- Aşırı terleme ve sinirlilik görülebilir.
Bu hormondan başka, halk arasında az bilinen diğer bir hormon daha tiroid tarafından üretilir. Bu hormona “kalsitonin”denir.
Kalsitonin Hormonu ; Kalsitonin kandaki kalsiyum miktarını dengeler ve kemiklerin kırılmasını engeller. Son zamanlarda somon balığından üretilen kalsitonin ile kemikden kana geçen kalsiyum azaltılmaya çalışılmaktadır.
Tiroid bezinin çeşitli nedenlerle büyümesine ise “Guatr” denilir.
Tiroid bezinin içindeki bölgesel büyümelere ise “nodül” denir.
Tiroid bezinin büyümesi her zaman fonksiyon bozukluğuna yol açmaz.
Tiroid bezi iyodun oluşturduğu hormonla besinlerin dokularda enerjiye dönüşmesini sağlar. Tiroid bezinin az ya da çok çalışması sonucunda ise guatr ortaya çıkmış olur. Guatra sebep olan en büyük etken “iyot” eksikliğidir. Hastalığın ortaya çıkmasında etkili olan faktörlerden biride genetik faktörlerdir. İyot un fazla alınımı veya az alınımı durumları da guatr ın ortaya çıkma sebepleri arasında yer almaktadır.( Tiroid bezi iyot elementini kullanarak hormon üretir. Bu elementin eksikliği hormon salınımını durdurur ve guatr a sebep olur. )
Konu Başlıklarımız
HİPOTİROİDİ NEDİR ?
Tiroid bezinin az çalışması veya iflası durumuna denir. Hipotiroidi çok az tiroid hormonunuzun olması anlamına gelmektedir. Hipotiroidi en sık görülen tiroid hastalığıdır. Kadınlarda görülme oranı daha yüksektir. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar ve ailesel ( genetik ) geçişi görülmektedir.
-
HİPOTİROİDİ BELİRTİLERİ NELERDİR ?
- Yorgunluk hissiyatı
- Zihinsel aktivitelerde zorlanma ve yavaşlık
- Hareketsizleşme
- Kilo alma
- Ciltte ve saçta kuruma görülmesi
- Kabızlık görülmesi
- Adette düzensizlik meydana gelmesi
Bu belirtiler hipotiroidiye özel değildir. Hipotiroidi görülen kişilerde bu belirtilerin hepsi bulunmayabileceği gibi hepsi birden de görülebilir. Teşhisi oldukça basit olan bu hastalığın erken teşhisi için kan testi yaptırmak yeterlidir. Hipotiroidi nin teşhisi ve tedavisi önem teşkil etmektedir.
HİPERTİROİDİ NEDİR ?
Tiroid bezinin fazla çalışması durumuna denir. Tiroid hormonunun fazla salgılanması durumunda ortya çıkar. Şikayetlerin sebebi aşırı salgılanan tiroid hormonunun kalp, kas sistemi ve sinir sistemi üzerindeki etkilerinden ortaya çıkmaktadır.
-
HİPERTİROİDİ BELİRTİLERİ NELERDİR ?
- Kaslarda görülen zayıflık ( merdivenlerden çıkarken zorlanma , ağır eşya taşıyamam gibi. )
- Ellerde titreme görülmesi
- Kalp çarpıntısının ortaya çıkması veya görülmesi
- Yorgunluk hissiyatı
- Kilo kayıbı ( yeme alışkanlığı normal olmasına rağmen )
- İshal olma veya artan bağırsak hareketleri
- Sinirlilik halinin artması
- Gözde rahatsızlık hissiyatı, görmede zorluk
- Adette düzensizlik meydana gelmesi
- Sıcağa dayanamama ve terlemede artış görülmesi
Hipertiroidi görülmesinin en sık sebebi Graves hastalığıdır. Tiroid bezi büyümeye başlar ve fazla hormon üretir. Bu hastalık genlere ve bağışıklık sistemine dayalı olarak meydana gelir. Graves hastalığı geçiren bazı hastalarda dikkat çeken semptomlardan birisi gözün arkasında meydana gelen şişlikten dolayı gözlerin dışarıya doğru çıkmış gibi görünmesidir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
HİPOTİROİDİ TEDAVİSİ
Hormonun az salgılanması durumu ilaçla tedavi edilebilmektedir. Tedavi için yapay T4 hormon ilacı kullanılır. Bu ilaçlar aç iken emilimi iyi yapıldığından aç karnına alınır. İlacı önerilen dozda aldığınız halde şikayetleriniz geçmiyorsa, ilacın dozu az geliyor olabilir veya emiliminde bozukluk vardır. Böyle bir durumda doktorunuza tekrar danışarak ilacın dozu veya emilimi hakkında tekrar bilgi almanız önemlidir.
HİPERTİROİDİ TEDAVİSİ
Hipertiroidi tedavisinde amaç fazla salgılanan hormonu normal düzeye getirmektir. Hipertiroidi tedavisi 3 şekilde yapılır ;
- İlaç Tedavisi
- Radyoaktif iyod tedavisi
- Cerrahi Tedavi ( ameliyat )
İLAÇ TEDAVİSİ
Hipertiroidisi bulunan kişilerde kanda bulunan fazla tiroit hormonu normal düzeye indirilmeye çalışılır. İlaç olarak kimyasal ismi propiltiourasil olan ilaç veya kimyasal ismi metmazol olan ilaç ile aynı zamanda nabız atımını düşürecek ilaçlar başlanır. İlacın dozunu doktor hastalığın şiddetine göre ayarlar. İlaç tedavisi başladıktan 1,5-2 ay sonra tekrar kontrole gidilir. ve hormonların durumuna göre tekrar ilaç dozunda düzenleme yapılır. Bu şekilde 1,5-2 ayda bir kontrole gidilerek en az 1 yıl ilaç tedavisi devam eder. Doktorun haberi olmadan ilacın kesilmesi durumunda hastalık tekrar nüks eder. Bu sebepten o zamana kadar yapılmış olan bütün tedavi boşa gitmiş olur. İlacın alımı ve bırakılması mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır. Hipertiroidisi olan hastaların en çok dikkat etmesi gerekenlerden birisi iyot lu tuz yememeleridir.
RADYOAKTİF İYOD TEDAVİSİ
İlaç tedavisi ile hormanları normal düzeye inmeyen hastalarda ilaçlar azaltılarak kesilir. İlaçlar kesildikten sonra hastalık tekrar başlarsa bu defa kesin tedavi gözüyle bakılan radyoaktif iyod tedavisi veya ameliyat yapılır. Radyoaktif iyod tedavisi ayrıca sıcak nodülü olan ve hormonları yüksek olan hastalarda tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Radyoaktif iyod Nükleer Tıp Uzmanları tarafından endokrinoloji uzmanının kontrolünde yapılmaktadır. Radyoaktif iyod yapılmadan 3-4 gün önce ilaçlar kesilir ve tedavi uygulandıktan 3-4 gün sonra tekrar başlanır. Radyoaktif iyod tedavisi alan hastaların büyük bir bölümünde aynı yıl içerisinde tiroid bezi yetmezliği gelişir ve ömür boyu tiroid hormon ilacı alma zorunlulukları bulunur. Bunu bu tedaviyi alacak hastaların en başından bilmesi önem teşkil etmektedir.
-
RADYOAKTİF İYOD TEDAVİSİ ALAN HASTALAR
- Hastanın kullandığı çatal , kaşık ve bıçak gibi alet ve edevatlar başkası tarafından kullanılmamalıdır.
- Yeni doğmuş çocuklarla ve hamilelik dönemindeki kadınlarla yakın temas halinden uzak durmaları gerekmektedir.
- Hastanın bebeği varsa emzirmesi yasaklanmaktadır.
- Tuvalet sonrası kullandığı tuvalet iyice temizlenmeli ve eller mutlaka iyice yıkanmalıdır.
- Hastalık sırasında başka ilaç almadan önce mutlaka doktora başvurulmalıdır. (aspirin gibi)
- Sinirlilik, ellerde titreme ve çarpıntı durumlarında doktora başvurulması önem teşkil etmektedir.
CERRAHİ TEDAVİ ( AMELİYAT )
Hipertiroidisi bulunan ve guatrı büyük olan hastalar da kullanılan tedavi yöntemidir. Tiroid bezinin bir kısmı veya tamamına yakını ameliyat ile alınmaktadır. Ameliyat öncesi ilaç tedavisi ile ilk önce hormonların normal düzeye inmesi sağlanmaktadır. Ayrıca ameliyat nodül çapı büyük olan hastalarda tercih edilen tedavi yöntemidir.